Ortaklığın Giderilmesi Davaları: Türkiye’deki Uygulama ve Emsal Kararlar
Giriş
Ortaklığın giderilmesi davaları, taşınır ve taşınmaz mallar üzerindeki ortak mülkiyetin sona erdirilmesi amacıyla açılan davalardır. Türk Medeni Kanunu’nun 698-700. maddeleri arasında düzenlenmiş olan bu davalar, ortakların mal üzerindeki paylarını serbestçe kullanabilmelerini sağlamayı amaçlar. Ortaklığın satış yoluyla giderilmesi, ifraz (ayırma) yoluyla giderilmesi ve kat karşılığı inşaat sözleşmesiyle giderilmesi gibi çeşitli yöntemler bulunmaktadır.
Bu makalede, bu davaların hangi durumlarda açılabileceği ve hangi durumlarda mümkün olduğu özetle irdelenecektir.
Ortaklığın Satış Yoluyla Giderilmesi
- Satış Yoluyla Ortaklığın Giderilmesi
Tanım: Ortaklığın satış yoluyla giderilmesi, taşınır veya taşınmaz malın açık artırma yoluyla satılması ve elde edilen gelirin ortaklar arasında paylaştırılması suretiyle gerçekleştirilen bir yöntemdir.
Açılma Şartları:
- Ortaklardan birinin talebi üzerine mahkeme tarafından satışa karar verilir.
- Satış, genellikle icra dairesi veya mahkeme aracılığıyla açık artırma yoluyla yapılır.
Hukuki Dayanak:
- Türk Medeni Kanunu’nun 699. maddesi, satış yoluyla ortaklığın giderilmesi taleplerini düzenler.
Emsal Karar:
- Yargıtay 14. Hukuk Dairesi, 2015/6543 E., 2016/8324 K.: Kararda, taşınmazın ortaklığının giderilmesi için ortakların uzlaşamadığı ve satış yoluyla giderilme kararı verildiği belirtilmiştir.
İfraz Yoluyla Ortaklığın Giderilmesi
- İfraz Yoluyla Ortaklığın Giderilmesi
Tanım: İfraz yoluyla ortaklığın giderilmesi, taşınmazın fiili olarak bölünerek ortaklar arasında paylaştırılmasıdır. İfraz işlemleri cebri olmamakla birlikte rızai işlemlerdir. Bir başka ifadeyle taşınmaz maliklerinin talebi gerekmektedir.
Taşınmaz eğer müşterek mülkiyete tabi ise tüm maliklerin onayı gerekmektedir. Taşınmaz maliklerinin tümünün onayı bulunmaz ise her bir malik, mahkemeye başvurarak ifraz işlemi talep edebilir.
Açılma Şartları:
- Taşınmazın fiili olarak bölünebilir nitelikte olması gerekmektedir.
- Belediyenin veya ilgili kamu kurumlarının bölünmeye onay vermesi gerekmektedir.
- Ortakların anlaşarak bölünmeyi talep etmeleri gerekmektedir.
Hukuki Dayanak:
- Türk Medeni Kanunu’nun 698. maddesi, ifraz yoluyla ortaklığın giderilmesini düzenler.
Emsal Karar:
- Yargıtay 14. Hukuk Dairesi, 2014/5436 E., 2015/2134 K.: Kararda, taşınmazın ifraz edilerek ortaklığın giderilmesine karar verilmiş ve bölünmenin yasal prosedürlere uygun olduğu vurgulanmıştır.
Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi ile Ortaklığın Giderilmesi
- Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesiyle Ortaklığın Giderilmesi
Tanım: Kat karşılığı inşaat sözleşmesi ile ortaklığın giderilmesi, ortakların taşınmazlarını bir müteahhite vererek karşılığında kat mülkiyeti elde etmeleri suretiyle gerçekleştirilir.
Açılma Şartları:
- Tüm ortakların kat karşılığı inşaat sözleşmesine onay vermesi gerekmektedir.
- Müteahhit ile yapılacak sözleşmenin detaylarının tüm ortaklarca kabul edilmesi gerekmektedir.
- Her bir paydaşa en az bir bağımsız bölüm düşecek olmalıdır.
- İnşaatın yapılacağı arsanın imar durumunun inşaata uygun olması gerekmektedir.
Hukuki Dayanak:
- Kat karşılığı inşaat sözleşmeleri, Türk Borçlar Kanunu ve Medeni Kanun hükümlerine tabidir.
Emsal Karar:
- Yargıtay 23. Hukuk Dairesi, 2017/4536 E., 2018/2105 K.: Kararda, kat karşılığı inşaat sözleşmesi yoluyla ortaklığın giderilmesine ilişkin hüküm verilmiş ve sözleşmenin tüm ortakların onayıyla yapıldığı belirtilmiştir.
Genel Değerlendirme
Ortaklığın giderilmesi davaları, ortak mülkiyetin sona erdirilmesi ve ortakların mallarını serbestçe kullanabilmeleri açısından büyük öneme sahiptir. Satış, ifraz ve kat karşılığı inşaat sözleşmesi gibi yöntemler, ortaklığın giderilmesi için farklı seçenekler sunar. Bu davalarda, mahkemelerin vereceği kararlar ve uygulayacağı yöntemler, taşınmazın özelliklerine ve ortakların taleplerine göre değişiklik gösterebilir.
Sonuç
Ortaklığın giderilmesi davaları, ortak mülkiyetin sona erdirilmesi için başvurulabilecek etkili hukuki yollardır. Bu davalar, hem ortakların haklarının korunmasını hem de malların ekonomik değerlerinin en iyi şekilde değerlendirilmesini sağlar. Ortaklığın satış, ifraz ve kat karşılığı inşaat sözleşmesi yoluyla giderilmesi gibi yöntemler, her biri farklı şartlar ve prosedürler gerektiren seçeneklerdir. Bu davalarda, tarafların haklarını ve yükümlülüklerini iyi bilmeleri, mahkemeye sunacakları delillerin eksiksiz ve doğru olması büyük önem taşır.
Bu makale, ortaklığın giderilmesi davaları hakkında genel bir bilgi sunarak, tarafların bu süreçte nelere dikkat etmeleri gerektiğini ve hangi hukuki yolları izleyebileceklerini açıklamaktadır. Emsal Yargıtay kararları da, bu davaların nasıl sonuçlanabileceği konusunda yol gösterici niteliktedir.